Boşanma, eşlerin ilişkilerinin karşılıklı sevgi, saygı, bağlılık, güven ve yaşam boyu mutluluk beklentileri üzerine kurdukları evlilik birliğinin çeşitli sebeplerle bozulması sonucu eşler tarafından evliliğin dava yoluyla sonlandırılmasıdır. Öncelikli olarak belirtmek isteriz ki başta boşanma davaları olmak üzere Medeni Hukuk alanındaki tüm süreçlerin takibi ve çözüme kavuşturulması için, hukuki liyakat, bilgi ve tecrübe gerektirdiği kadar, ihtilafın her iki tarafı bakımından işletilmek üzere, insan psikolojisi ve duygusal empati yeteneği de gerektirmektedir.
Boşanma Davası Çeşitleri
- Anlaşmalı Boşanma: Eşlerin boşanma ile ilgili tüm hukuki sonuçlar üzerinde uzlaşmaları sonucu açılacak olan boşanma davası türü “Anlaşmalı Boşanma” olarak adlandırılır.
Anlaşmalı boşanma yapılabilmesi için yerine getirilmesi gereken tek şart eşlerin tüm konularda anlaşmaları değildir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu Hangi durumlarda anlaşmalı boşanma yapılabileceğini 3 maddede sıralamaktadır. “Anlaşmalı Boşanma Şartları” olarak ifade edilen bu koşulların yerine getirilmediği noktada taraflar her konuda anlaşsa bile anlaşmalı boşanma gerçekleşmez. Bu şartlar;
Anlaşmalı boşanma davası açılabilmesi için evliliğin bir yılını doldurmuş olması gerekir.
Anlaşmalı boşanma gerçekleştirilebilmesi için eşler boşanmanın tüm hukuki sonuçlarında uzlaşmış ve bu durumu yazılı bir şekilde belgelemiş olmalıdır. Bu yazılı belge, “Anlaşmalı Boşanma Protokolü” olarak adlandırılır. Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanmamış ise kanun yine anlaşmalı boşanma yapılamayacağına hükmeder.
Anlaşmalı boşanmalarda davaya katılma Medeni Kanun tarafından hükmedilen bir başka anlaşmalı boşanma şartıdır. Taraflar ister boşanma avukatı ile isterlerse kendileri davayı yürütüyor olsunlar, her durumda boşanma davasına katılmak zorundadırlar. Burada amaç, boşanma protokolü içerisinde beyan edilen uzlaşma hususlarının hakim tarafından bir kez de bireylerden dinlenmesidir.
- Çekişmeli Boşanma: Taraflar arasında boşanmada hangi tarafın kusurlu olduğu, maddi ve manevi tazminat, nafaka, velayet, ev eşyalarının paylaşımı gibi konularda çekişmenin yaşandığı bir dava türüdür.
Boşanma Sebepleri
- Özel boşanma sebepleri: Kanunda sınırlı sayıda sayılmış olan özel boşanma sebeplerine dayanan boşanma davaları şunlardır:
- Zina (aldatma) nedeniyle boşanma davası (TMK m. 161) ,
- Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış nedenleri ile boşanma davası (TMK m. 162),
- Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme sebepleri ile boşanma davası (TMK m. 163),
- Terk Sebebiyle boşanma davası (TMK m. 164),
- Akıl Hastalığı sebebiyle boşanma davası (TMK m. 165).
- Genel boşanma sebepleri: Geçimsizlik, mizaç uyuşmazlığı nedeniyle tartışma, hakaret, şiddet, güven sarsıcı davranışlar, evlilik yükümlülüklerini yerine getirmeme gibi sebepler genel boşanma nedenleri olarak kabul edilir.
Özel boşanma sebepleri ile genel boşanma sebepleri farklı hukuki sonuçlar doğurur. Bir evlilikte özel boşanma sebepleri varsa, davacı, karşı tarafın kusurlu olup olmadığını ispatlamak zorunda değildir, yalnızca özel bir boşanma sebebi olduğunu ispatlaması yeterlidir. Genel boşanma sebepleri varsa boşanma kararı verilebilmesi için karşı tarafın kusurlu olduğu ispatlanmak zorundadır.
Boşanma Davasında Yetkili Mahkeme
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu madde 168 uyarınca eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce altı ay birlikte oturdukları son yer mahkemesidir.
Boşanma Davasında Görevli Mahkeme
Boşanma davalarında görevli mahkeme, “Aile Mahkemesi”dir. Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun madde 4 uyarınca aile hukukundan doğan dava ve işlere bakmakla görevli mahkeme aile mahkemesidir.
