Vadeli mevduat, biriktirilen paraların belirli bir süre boyunca bankaya yatırılmasıdır. Bu süreç boyunca başlangıçta belirlenen bir faiz oranı üzerinden belirli bir getiri (faiz) elde edilir. Vadeli mevduatın önemli bir avantajı, düşük risk seviyesiyle sabit getiri sunmasıdır. Bu nedenle, insanlar gelecekteki finansal hedeflerine ulaşmak için vadeli mevduatı tercih etmektedir.
Bireyler için vadeli mevduat, tasarruf ve birikim yapmanın güvenli bir yoludur. Bireyler, düzenli olarak birikim yaparak finansal güvence sağlar ve gelecekteki ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli birikimi oluşturabilirler.
Ticari işletmeler için vadeli mevduat, likidite yönetimi ve nakit akışı kontrolü açısından büyük önem taşımaktadır. İşletmeler, gelirlerine göre belirli bir miktarı vadeli mevduata yönlendirerek sürdürülebilir bir finansal strateji oluşturabilir. Bu, işletmenin nakit akışını düzenlemesi, ödemeleri zamanında yapabilmesi ve acil durumlarda likidite sağlayabilmesi anlamına gelir.
Finansal hedeflere ulaşmada vadeli mevduatın rolü sadece birikim sağlamakla sınırlı değildir. Vadeli mevduat aynı zamanda risk yönetimi açısından da önemli bir araçtır. Diğer yatırım araçlarına kıyasla daha az risk taşıyan vadeli mevduat, belirli bir süre boyunca sabit getiri sunması nedeniyle güvenli bir yatırım seçeneği olarak öne çıkar.
Mevduat Hesaplarının Özellikleri
Sabit getiri: Mevduat hesaplarında yatırılan paralar belirli bir faiz oranıyla hesaba yatırılır. Bu sayede yatırımcılar, belirlenen süre boyunca sabit bir getiri elde ederler. Faiz oranları bankaya ve yatırılan paranın tutarına göre değişebilir.
Vade süresi: Mevduat hesaplarında yatırılan paralar belirli bir süre boyunca ilgili Banka tarafından şahısların hesaplarında bloke edilir. Bu süre sonunda yatırımcılar paralarını geri çekebilirler. Vadeli mevduatın süresi genellikle 3, 6, 12 ay gibi belirlenebilmektedir. Ancak, söz konusu standart ay/yıla bağlı vadelerin dışında 32, 45, 92,vb. gün gibi günlük vadeli mevduat seçenekleri de bulunmaktadır.
Güvenlik: Mevduat hesapları, bankaların sunduğu güvence altındadır. Mevduat sahiplerinin paralarına ait saklama riskini banka taşır ve söz konusu mevduatlar yasal düzenlemelerle koruma altına alınır. Ülkemizde 2023’teki son yapılan düzenlemeyle TL, döviz ve kıymetli maden cinsinden mevduatlar, her bir mevduat bankasında her bir kişi için, 650 Bin TL'ye kadar TMSF’nin sigortası kapsamındadır.
Vadeli Mevduat Hesabının Faiz Getirisi Nasıl Hesaplanır?
Vadeli mevduat faiz oranını şu formülle hesaplayabilirsiniz:
Brüt Faiz = Anapara * Faiz Oranı * Vade (Gün) / 36500
Örneğin, yıllık %40 faiz oranı ile 30 gün vadeli mevduat hesabına 10.000.-TL para yatırılması durumunda:
10.000 TL*40*30/36500 = 328,76.-TL
30 günlük brüt faiz getirisi elde edilir.
Ancak bu faiz geliri, brüt faiz gelirini ifade eder. Vadeli mevduatlar faiz getirisi sağlar, bu nedenle elde edilen faiz geliri üzerinden vergi ödenmesi gerekmektedir. Vadeli mevduat faiz geliri üzerinden alınan vergiye ise stopaj denir.
Bankalar, müşterinin elde ettiği faiz gelirine önceden belirlenmiş bir oranda vergi kesintisi yaparak müşteri adına vergi dairesine öderler. Bu durumda, müşteri faiz geliri üzerinden stopaj oranı kadar vergi ödemekle yükümlüdür ve hesaplanan brüt faiz getirisinden eline net olarak kalan miktar daha düşük olacaktır.
Faiz gelirine ilişkin stopaj oranları, ülkenin mali politikalarına ve ekonomik durumuna bağlı olarak değişebilir. Aralık 2023 tarihi itibariyle Türkiye’de geçerli olan stopaj oranları aşağıda sunulmaktadır:
TL mevduat hesaplarına ödenen faizlerden;
Vadesiz ve 6 aya kadar (6 ay dahil) vadeli hesaplarda %5,
1 yıla kadar (1 yıl dahil) vadeli hesaplarda %3,
1 yıldan uzun vadeli hesaplarda %0,
Döviz mevduat hesaplarına ödenen faizlerden;
Tüm vadeli hesaplarda %25,
Altın mevduat hesaplarından elde edilen faiz gelirleri içinse tüm vadelerde %15 stopaj oranı geçerlidir.
Bu durumda, net faiz getirisinin formülü ise:
Net faiz geliri= Brüt Faiz*(1-Stopaj Oranı)
Yukarıdaki örnekte net faiz geliri hesaplamak istersek:
Net Faiz= 328,76*(1-0,05)= 312,32.-TL
Sinem SERTEN
25.12.2023
